Hơn một năm qua, các cuốn sách có chủ đề phòng, chống dịch như Nguồn gốc dịch bệnh, Vắc-xin Những điều cần biết về tiêm chủng, Chẩn trị Covid-19 bằng Đông Tây y; sách hướng dẫn chăm sóc sức khỏe như Cẩm nang sơ cấp cứu, Đừng ốm… ra đời, kịp thời đáp ứng nhu cầu của độc giả.

Bà Trần Hoài Phương - Giám đốc sản xuất Medinsights (đơn vị xuất bản các cuốn sách y học trên) - chia sẻ góc nhìn về sách y học hiện nay.

Làm sách y học hiện đại

- Xuất bản sách kỹ năng, sách thiếu nhi... là xu hướng mang lại nguồn thu cho ngành sách. Điều gì khiến đơn vị của bà chọn làm sách y học?

- Lựa chọn các ẩn phẩm có tính khoa học, cập nhật mới, hiện đại, chính thống… đã được chúng tôi đặt ra từ hai năm nay, chứ không phải đến thời điểm dịch bệnh này mới đặt ra. Nhưng chưa khi nào tri thức y học lại quan trọng như lúc này, nó ảnh hưởng đến sự sống còn của con người, xã hội.

Suốt từ năm 2020 đến nay, kể từ khi đại dịch bùng phát, chúng tôi đã tập trung xuất bản các cuốn sách về lịch sử dịch bệnh, các bài học trong quá khứ, về việc loài người đã thoát khỏi các đại dịch cũ như thế nào, mong các cuốn sách đó có thể giúp ích phần nào cho độc giả.

Từ vài tháng nay, do tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp, việc in sách giấy gặp nhiều khó khăn, khó đến được tay độc giả, nên chúng tôi hướng đến mở rộng sang các hình thức nội dung khác dễ tiếp cận độc giả hơn như sách nói, ebook.

Chúng tôi đang xây dựng một bản tin là Medinsights Report, cập nhật các vấn đề “nóng” về y học, sức khỏe, chọn lọc thông tin tổng hợp từ nhiều nguồn trong nước và nước ngoài, với tiêu chí là nguồn thông tin tốt, các thông tin có tính khoa học, chính thống. Hy vọng cổng thông tin này sẽ là một đóng góp hữu ích cho độc giả Việt.

- Trong thời điểm dịch bệnh căng thẳng, bà đánh giá như thế nào về vai trò của những cuốn sách y học?

- Trong lúc này, mối lo về sức khỏe có lẽ là mối quan tâm lớn nhất đối với mọi cá nhân, tổ chức, không chỉ ở Việt Nam mà trên toàn thế giới. Đây là dịp mà thông tin trong lĩnh vực này bùng nổ. Các tin tức về virus, vaccine, cách thức phòng bệnh, chữa bệnh, cách bảo vệ sức khỏe… được quan tâm tìm kiếm hơn bao giờ hết.

Trong sự bùng nổ thông tin ấy, có bất cập: Sự phát tán những thông tin ngụy khoa học, thậm chí phản khoa học cũng rộ lên; nhiều người không biết, không có khả năng chọn lựa và đánh giá thông tin để có thể lĩnh hội và áp dụng.

Chưa khi nào thông tin sai lầm và thiếu cơ sở khoa học lại dễ được tiếp nhận và gây hại như lúc này. Vì thế, đây là lúc cần đến các tri thức y học chính thống, khoa học hơn bao giờ hết.

“Tri thức” chứ không chỉ sách y học: Tri thức ở dạng bài viết khoa học, các tri thức số, các video, clip… do những người có chuyên môn, có thẩm quyền tạo nên, các ấn phẩm có nguồn đáng tin cậy, được cộng đồng y khoa đánh giá cao, được kiểm chứng.

Các nguồn tri thức đó sẽ mang đến cho độc giả không chỉ là kiến thức đúng đắn mà còn là phương pháp luận để họ biết nhận diện đâu là khoa học và đâu là phản khoa học, có thể đánh giá được mức độ đúng đắn của tin tức về dịch bệnh tràn lan trên mạng.

Bà Trần Hoài Phương (phải) tại một buổi tọa đàm về sách. Ảnh: Omega.

Xây dựng đội ngũ cố vấn chuyên môn y học khi làm sách

- Sách y học nói riêng có nội dung chuyên ngành sâu. Đặc thù của xuất bản dòng sách y học so với thực hiện các dòng sách khác là gì?

- Trong quá trình xuất bản, chúng tôi đã xây dựng ban cố vấn chuyên môn và các đối tác chuyên môn để cùng đánh giá, lựa chọn sản phẩm. Họ sẽ hỗ trợ về mặt nội dung chuyên ngành, hiệu đính thuật ngữ, tư vấn thêm về bối cảnh ở Việt Nam, nhu cầu của người đọc ở các phân khúc “ngách” mà chính những người trong giới chuyên môn hiểu rõ nhất.

Mảng sách nhiều khó khăn nhất có lẽ là sách chuyên ngành, chuyên khảo dành cho y bác sĩ và các sinh viên trường y.

Chưa khi nào tri thức y học lại quan trọng như lúc này, nó ảnh hưởng đến sự sống còn của con người, xã hội.

Bà Trần Hoài Phương

Mảng sách này đòi hỏi chi phí triển khai cao, người dịch phải có trình độ ngoại ngữ tốt và chuyên môn rất sâu. Phân khúc khách hàng rất hẹp khiến đầu ra khó khăn. Tuy nhiên, đây là nhóm sách rất cần thiết và quan trọng để giới y khoa có thể tiếp cận được mức độ phát triển của y học thế giới.

Trong quá trình tiếp xúc người làm trong lĩnh vực này, chúng tôi thấy có khoảng trống trong sách vở, tri thức y học mà các bác sĩ và sinh viên ngành y còn thiếu. Nhiều cuốn được xem là “kinh thánh” trong một lĩnh vực chuyên môn cụ thể ở nước ngoài nhưng ít bác sĩ và sinh viên ở Việt Nam có thể tiếp cận. Vì vậy, dù khó khăn, chúng tôi vẫn quyết tâm tìm cách để có thể xuất bản trong tương lai gần.

- Sách y học vốn kén độc giả, làm thế nào để các cuốn sách này đến được nhiều bạn đọc, nhất là trong bối cảnh hạn chế tiếp xúc hiện nay?

- Với sách dành cho bà mẹ, trẻ em, sách cung cấp kiến thức phòng, điều trị các loại bệnh cụ thể, chúng tôi chủ động xây dựng các cộng đồng đọc. Chúng tôi tìm kiếm bác sĩ, nhà khoa học, chuyên gia có thẩm quyền và uy tín trong mỗi lĩnh vực để cùng họ thiết kế các chương trình xuất bản: Cùng họ lựa chọn ẩn phẩm, triển khai nội dung và đặc biệt là tạo các chương trình sau khi xuất bản để đưa được nội dung đó đến với người cần.

Sách về lịch sử y học, đặc thù của sách này là độc giả không phải đọc “cho vui”, mà họ cần các kiến thức cụ thể để áp dụng. Vì thế, việc tạo được các đối tác đồng hành để thiết kế những chương trình thảo luận, tư vấn, training cho người đọc là cách thức rất quan trọng để khai thác được nội dung giá trị các cuốn sách.