Cách đây 7 năm, Trung Quốc đã hứa hẹn sẽ cho người dân Hong Kong tổ chức một cuộc bầu cử phổ thông đầu phiếu để lựa chọn nhà lãnh đạo vào năm 2017. Tuy nhiên, mới đây Bắc Kinh đã đưa ra kế hoạch tiến hành cuộc bầu cử với các ứng cử viên do họ lựa chọn sẵn mà không cho các cử tri có quyền đề cử.

Kế hoạch này của Trung Quốc đã vấp phải sự phản ứng dữ dội từ những người ủng hộ dân chủ ở Hong Kong, vì nó trao cho Bắc Kinh quyền “phủ quyết” đối với bất cứ ứng cử viên nào bị coi là không thân với Bắc Kinh.

Theo kế hoạch bầu cử của Trung Quốc, số lượng ứng cử viên tối đa được phép tham gia bầu cử là 2 hoặc 3 người, một giới hạn khiến các nhà hoạt động dân chủ tức giận.

Dự kiến kế hoạch bầu cử mới sẽ được trình lên Hội đồng lập pháp Hồng Kông để bỏ phiếu thông qua vào năm tới, nhưng đã có ít nhất 25 nghị viên tuyên bố sẽ bỏ phiếu chống.

Vì thế, ông Lý cảnh báo trong trường hợp kế hoạch không được 2/3 trong số 70 nghị viên Hồng Kông ủng hộ thì trưởng đặc khu vẫn sẽ được bầu như hiện nay, tức do một ủy ban gồm 1.200 thành viên bị chỉ trích là thân Bắc Kinh chọn ra.

Cảnh sát Hong Kong ngăn chặn người biểu tình

“Thất hứa, không biết xấu hổ”

Trong lúc quan chức Lý phát biểu, một đám đông hô to trước mặt ông: “Chính quyền trung ương thất hứa, không biết xấu hổ”. Trước tình hình trên, ông Lý phải tạm ngưng phát biểu để lực lượng an ninh đuổi những người nói trên ra khỏi phòng. Chưa hết, bên ngoài sảnh của trung tâm hội nghị còn xảy ra ẩu đả giữa cảnh sát và nhiều người muốn xông vào. Cuối cùng, các nhân viên công lực đã xịt hơ‌i ca‌y để giải tán đám đông.

Cũng trong ngày 1.9, Tổ chức Occupy Central (OC) tuyên bố bắt đầu chiến dịch “bất tuân phục dân sự” với đỉnh điểm sẽ là kế hoạch phong tỏa trung tâm hành chính - tài chính Trung Hoàn. Hôm qua đã có nhiều người tham gia hành động lái xe chậm để phản đối quyết định của Bắc Kinh và sắp tới có thể sẽ xảy ra biểu tình ngồi trên các con đường lớn. Ngoài ra, nhiều tổ chức sinh viên cũng tuyên bố sẽ bãi khóa vào giữa tháng 9. Tạp chí Forbes dẫn lời giáo sư khoa học chính trị Joseph Cheng tại Đại học Thành thị Hồng Kông, khẳng định: “Sẽ không có bầu cử thật sự. Chúng tôi không thể chấp nhận hệ thống này” và cho rằng nếu không gì thay đổi, sự độc lập tương đối của Hồng Kông sẽ ngày càng bị xói mòn.

Đài Loan lo ngại

Ngay sau khi Trung Quốc thông báo quyết định gây tranh cãi nói trên, Văn phòng Sự vụ đại lục (MAC) của Đài Loan cũng đã bày tỏ “lấy làm tiếc”. “Dân chủ và bỏ phiếu phổ thông là những giá trị phổ quát. Chúng tôi hiểu được kỳ vọng của người dân Hồng Kông về việc thực hiện bỏ phiếu phổ thông thật sự”, Đài CNA dẫn thông cáo từ MAC nhấn mạnh. Theo truyền thông Đài Loan, đại lục dự kiến sẽ áp dụng mô hình “một nhà nước hai chế độ” tương tự Hồng Kông đối với vùng lãnh thổ này trong trường hợp thống nhất. Vì thế mà ông Benny Tai, một trong những nhà sáng lập OC, kêu gọi Đài Loan cảnh giác trong bối cảnh quan hệ hai bên bờ eo biển Đài Loan đang ấm lên. Hồi tháng 7, nhiều sinh viên Đài Loan đã biểu tình hô to khẩu hiệu: “Hồng Kông hôm nay, Đài Loan ngày mai” nhằm cảnh báo ảnh hưởng ngày càng lớn của đại lục, theo tờ South China Morning Post.

Những diễn biến ở Hồng Kông cũng đang khiến các nhóm kêu gọi cải cách ở Macau lo ngại khi đặc khu này có mô hình chính quyền tương tự. Một cuộc trưng cầu không chính thức về việc cải cách bầu cử lãnh đạo Macau từ năm 2019 đã thu hút 8.500 người tham gia.