Và đó là bài “thuốc thử” lớn đầu tiên dành cho Tổng thống sắp nhậm chức Joko Widodo.5 người bị bắt ở đảo Batam (bắc Indonesia) sau khi Trung tâm phân tích -báo cáo chuyển khoản tài chính (FREAC) chuyên truy vết tội phạm tài chính của Indonesia phát hiện chúng chuyển khoản 110 triệu USD vào 100 tài khoản ngân hàng từ việc bán xăng trợ giá.
FREAC đã dò tìm dấu vết tài chính của những hoạt động mờ ám này, giúp tìm ra chứng cứ sai phạm trong những vụ tham nhũng lớn nhất Indonesia. Họ phát hiện 110 triệu USD trong các tài khoản và năm 2014, chuyển thông tin cho cảnh sát điều tra.
3 người còn lại là hai nhân viên hợp đồng của hải quân Indonesia và một nhân viên công ty xăng dầu nhà nước PT Pertamina, là người thu xếp vụ mua xăng trợ giá.
Tờ tiền 10.000 đô-la Singapore có giá trị khoảng 7.900 USD, là tờ tiền được đưa vào sử dụng có mệnh giá lớn nhất thế giới, cùng tờ 10.000 đô-la Brunei, cũng in ở Singapore. Tờ tiền 1.000 USD có giá trị 790 USD.
Lãnh đạo FREAC MuhammadYusuf nói tờ tiền có mệnh giá lớn giúp bọn buôn lậu và quan chức tham nhũng dễ chuyển tiền và giấu các khoản chuyển tiền phi pháp. Ích lợi chính của tờ tiền có mệnh giá cao là chuyển khoản số tiền mặt lớn, và ông kêu gọi chính phủ Indonesia cấm sử dụng loại tiền trên.
Người phát ngôn của Ngân hàng trung ương Singapore nói họ có kế hoạch chấm dứt in loại tiền 10.000 đô-la Singapore trong tháng 10, nhưng vẫn cứ để loại tiền này lưu thông. Họ cũng không tính chuyện hủy tờ 1.000 đô-la Singapore.
Ông Yusuf cũng kêu gọi quốc hội Indonesia sắp tới thông qua lật hạn chế chuyển tiền mặt ở Indonesia xuống mức 50 triệu rupiah/4.170 USD/ngày.
“Xăng trợ giá là mặt hàng tiêu dùng được tìm kiếm nhiều nhất, thu hút người ta buôn lậu tràn lan. Với tôi, cách loại trừ vấn nạn này hiệu quả nhất là xóa chủ trương xăng trợ giá”.
Khoản trợ giá xăng này đã tăng gấp 3 lần trong 4 năm qua, do người dân Indonesia hưởng thụ cơn vùng nổ kinh tế, mua thêm xe ô-tô và xe gắn máy. Họ “ỷ” xăng rẻ đến độ để mở động cơ cháy vài phút rồi mới lên xe.
Nhưng việc trợ giá xăng khiến chính phủ không còn tiền chi cho các dự án cần thiết hơn.
Tuy nhiên, nếu bỏ trợ giá xăng sẽ làm giá nhiên liệu cùng giá các mặt hàng tiêu dùng (từ lương thực đến sản phẩm) tăng mạnh, do phải tính phí vận chuyển.
Quyết định bỏ xăng trợ giá và tăng giá xăng sẽ gây “bão” phản đối nơi người dân.
Ông cũng từng nói với tờ Financial Times,rằng sẽ chỉ giảm dần nguồn xăng trợ giá, và tiền dôi dư sẽ chuyển cho các chương trình khác để giúp người nghèo, như hệ thống tưới tiêu, trợ giá phân cho nông dân và cải thiện hệ thống giao thông công cộng.
Cái khó là ông sẽ nhận một chiếc ví rỗng khi làm lãnh đạo nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á. Mức thâm thủng ngân sách của Indonesia gần 3 % tổng sản lượng kinh tế trong lúc nguồn thu giảm, sức tăng trưởng kinh tế giảm năm thứ năm liên tiếp trong khi khoản chi trợ giá xăng tiếp tục tăng.
Các nhà đầu tư nước ngoài và nhà kinh tế học đều vận động chính phủ Indonesia hủy chương trình trợ giá, lái nguồn đầu tư vào các lĩnh vực như cơ sở hạ tầng, nông nghiệp để kích thích tăng trưởng và giảm thâm hụt ngân sách.
Hiện chính phủ sắp kế nhiệm đã chịu sức ép. Các quan chức nói những suất hưởng xăng trợ giá có thể cạn vào tháng 12 tới, gây ra sự tăng nhẹ giá xăng tạm thời và tạo bất ổn ngay trong thời gian đầu nhiệm kỳ của ông Widodo.