Theo số liệu do Bộ Thương mại Trung Quốc công bố cuối tháng 5, vốn đầu tư của các công ty Nhật Bản vào nước này trong quý I/2014 đã giảm 46,8% so với cùng kỳ năm ngoái, đạt 1,6 tỷ USD.

Tổ chức ngoại thương Nhật Bản (JETRO) cho hay năm 2013, công ty của xứ mặt trời mọc đã đầu tư 9,09 tỷ USD vào Trung Quốc, giảm 33% so với 2012 và chiếm 6,8% tổng mức đầu tư ra nước ngoài của Nhật năm 2013. Giáo sư Ding Yibing thuộc khoa Kinh tế, Đại học Cát Lâm (Trung Quốc) cho hay xu hướng này đã kéo dài được 3 năm.

Phó chủ tịch Hiệp hội thương mại quốc tế Trung Quốc (ITAC) Li Tie nhận định đầu tư đang chịu ảnh hưởng bởi quan hệ giữa hai nước. "Nhật Bản đang chuyển sang cánh hữu và những tranh chấp quanh quần đảo Điếu Ngư/Senkaku đã khiến tình hình tệ hơn, dẫn tới bất ổn về đầu tư vào giao thương", ông Li nói.

Quy mô và tiềm năng tăng trưởng của thị trường Trung Quốc đã hấp dẫn các nhà đầu tư Nhật Bản. Tuy nhiên, một cuộc chuyển mình từ quốc gia đông dân này sang các nước thuộc khối ASEAN đã hình thành. Số liệu của JETRO cho thấy các công ty Nhật đã đầu tư 22,8 tỷ USD vào những quốc gia như Việt Nam, Singapore, Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Philippines trong năm 2013, cao gần gấp 3 Trung Quốc-đối tác thương mại lớn nhất của Nhật Bản.

Theo ông Minoru Arahata, giám đốc JETRO chi nhánh Đại Liên, chi phí đất đai và lao động Trung Quốc đang tăng khiến doanh nghiệp Nhật Bản hướng sang thị trường có chi phí rẻ hơn như Đông Nam Á. Giám đốc quản lý JETRO, Masahito Tasuda cho rằng không chỉ vấn đề nhân công mà những bất đồng chính trị giữa hai nước cũng là một lý do.

Năm 2012, Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc đã ký thỏa thuận thúc đẩy, bảo vệ đầu tư giữa ba nước. Đây là công cụ pháp lý đầu tiên, được coi là hòn đá tảng, đặt cơ sở hướng tới khu vực mậu dịch tự do (FTA). Thỏa thuận này đi vào hiệu lực từ hôm 17/5/2014.