Obama bị kẹt cứng giữa Triều Tiên và Iran

Trước thềm bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2012, Tổng thống Obama quyết định đánh một canh bạc lớn. Đó là nỗ lực tìm cách kết thúc chương trình hạt nhân của Iran và Triều Tiên bằng giải pháp chính trị – một điều chưa Tổng thống Mỹ nào làm được trong hơn 20 năm qua.

Tuy nhiên, toan tính của Tổng thống Obama có  nhiều nguy cơ đổ vỡ hơn bao giờ hết khi trong lúc ông đang ra sức vỗ về các bên, tìm đủ mọi cách để tiến trình đàm phán diễn ra thuận lợi và cuối cùng, đạt được một kết quả như ý muốn thì các đối tác của ông - Triều Tiên và Iran – lại đều tỏ thái độ bất hợp tác.

Đầu tiên là Triều Tiên, khi chính quyền Obama chưa kịp ăn mừng vì đạt được thỏa thuận đổi 240.000 tấn lương thực lấy tên lửa, hạt nhân với Bình Nhưỡng hôm 29/2 thì nửa tháng sau, chính quyền Kim Jong-un bội ước, tuyên bố phóng vệ tinh – đe dọa phá vỡ tất cả các cam kết đã ký với Mỹ.

Đến nay, bất chấp áp lực từ Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản – hết thuyết phục, kêu gọi cho đến đe dọa – Triều Tiên vẫn khăng khăng không chịu từ bỏ kế hoạch của họ, thậm chí, bắt đầu nạp nhiên liệu vào tên lửa để thực hiện vụ phóng vệ tinh.

Đáp lai, trong chuyến thăm khu phi quân sự giữa hai miền Triều Tiên ngày 25/3, Tổng thống Mỹ Obama chính thức đưa ra cảnh báo cắt đứt viện trợ lương thực cho Bình Nhưỡng, nếu nước này tiếp tục triển khai kế hoạch phóng vệ tinh như dự định.

Trong khi đó, Hãng thông tấn Kyodo đưa tin Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Tanaka đã lệnh cho Lực lượng phòng vệ nước này triển khai các khẩu đội tên lửa đánh chặn sẵn sàng bắn hạ tên lửa của Triều Tiên nếu cần. Còn Hàn Quốc, trong ngày khai mạc Hội nghị thượng đỉnh An ninh hạt nhân toàn cầu 26/3, cũng mạnh mẽ cảnh báo sẽ bắn hạ tên lửa của Triều Tiên, trong trường hợp nó bay lạc vào lãnh thổ Hàn Quốc.

“Chúng tôi đang nghiên cứu các biện pháp như theo dõi và bắn hạ (một số bộ phận) tên lửa Triều Tiên, trong trường hợp chúng đi chệch khỏi quỹ đạo bình thường và vi phạm lãnh thổ của Hàn Quốc”, Yoon Won-shik, phát ngôn viên của Bộ Quốc phòng cho hay.

Những động thái trên của các bên chỉ ra rằng, giải pháp chính trị giữa chính quyền Obama và Bình Nhưỡng đang ở thế vô cùng bấp bênh, nhiều nguy cơ sẽ sụp đổ.

Không khá hơn, trước thềm đàm phán hạt nhân với Mỹ và phương Tây theo nhiều nguồn tin, sẽ diễn ra vào giữa tháng này tại Thổ Nhĩ Kỳ, Iran vẫn một mực khẳng định quyền được phát triển hạt nhân vì mục đích hòa bình. Đồng thời, Iran cũng không cho thấy dấu hiệu nhượng bộ trong vấn đề hạt nhân, bất chấp các lệnh trừng phạt cứng rắn nhất từ trước đến nay của phương Tây nhằm vào hệ thống ngân hàng và ngành dầu mỏ của nước này.

Giải pháp chính trị để kết thúc chương trình hạt nhân của Iran mà Tổng thống Obama theo đuổi cũng không chỉ ra dấu hiệu khả quan. Ảnh minh họa: Salon.

Thậm chí, đáp lại đe dọa tiến hành các hoạt động quân sự chống lại Iran của  Israel và Mỹ  nếu nước này không từ bỏ chương trình hạt nhân, trong một bài phát biểu trên truyền hình hôm 20/3, Lãnh tụ Iran, Ayatollah Ali Khamenei mạnh mẽ tuyên bố:

“Chúng tôi không có vũ khí hạt nhân và chúng tôi cũng sẽ không xây dựng chúng nhưng khi phải đối mặt với thái độ thù địch của kẻ thù, dù là Mỹ hay chế độ Do Thái, để tự bảo vệ mình, chúng tôi sẽ tấn công trả đũa những gì kẻ thù gây ra cho chúng tôi. Mỹ đang mắc phải sai lầm nghiêm trọng nếu họ nghĩ rằng có thể phá hủy đất nước Iran bằng những hành động đe dọa”.

Rõ ràng động thái cứng rắn của các bên có nguy cơ đẩy đàm phán hạt nhân giữa Iran và phương Tây lâm vào thế bế tắc như hồi năm 2011 khi Iran nhất quyết từ chối yêu cầu ngừng làm giàu uranium theo yêu cầu của các cường quốc phương Tây.

Dính vạ miệng nhượng bố Nga về quốc phòng

Trong khi chủ trương theo đuổi các giải pháp chính trị để kết thúc chương trình hạt nhân của Iran và Triều Tiên đang ở thế bế tắc, có nguy cơ đẩy Obama vào thế bất lợi trong cuộc đua vào Nhà Trắng cuối năm nay, Tổng thống Mỹ lại vừa tặng không các đối thủ chính trị một cơ hội tuyệt vời khác để hạ bệ ông.

Cụ thể, trong Hội nghị thượng đỉnh an ninh hạt nhân ở Seoul hôm 26/3, những lời rỉ tai “nhạ‌y cả‌m” liên quan đến cam kết nhượng bộ Nga về vấn đề lá chắn tên lửa của Tổng thống Obama lẽ ra nên được giữ bí mật tuyệt đối thì lại bị phơi bày tràn lan trên báo chí.

“Vấn đề lá chắn tên lửa, có thể được giải quyết nhưng quan trọng nhất là ông ấy phải cho tôi thời gian… Đây là cuộc bầu cử cuối cùng của tôi. Sau bầu cử, tôi sẽ linh hoạt hơn", Hãng thông tấn ABC News dẫn lời hứa hẹn của Tổng thống Obama với Tổng thống Medvedev trong Hội nghị hạt nhân ở Seoul hôm 26/3, trong đó, “ông ấy” chính là ám chỉ Tổng thống mới đắc cử của Nga Putin.

"Ngôi sao đang lên" của đảng Cộng hòa Mitt Romney, cáo buộc lời cam kết của ông Obama với ông Medvedev là rất "đáng bận tâm” và rất "đáng báo động":

“Việc vị Tổng thống này của chúng ta lấy lòng Nga bằng cách hứa hẹn rằng ông sẽ linh hoạt hơn rất đáng bận tâm, rất đáng báo động. Ông có thể trả lời cho người dân Mỹ rõ quan hệ giữa ông và Nga không? Đây chính là vị Tổng thống nói một đằng làm một nẻo”, ông Romney mỉa mai Tổng thống Mỹ.

Trong khi đó, Reince Priebus, Chủ tịch đảng Cộng hòa, cáo buộc ông Obama "đặt sự nghiệp chính trị cá nhân lên trên an ninh quốc gia".

Người Mỹ muốn có một Tổng thống mới?

“Ngôi sao đang lên của đảng Cộng hòa” - Ứng cử viên Tổng thống Mỹ Mitt Romney đang được dự đoán nhiều khả năng sẽ trở thành đối thủ số 1 của ông Obama trong cuộc chạy đua vào Nhà Trắng.

Tổng thống Mỹ Obama (trái) và ứng viên đảng Cộng hòa Mitt Romney. Ảnh: AFP.

Những tưởng vớ bở cơ hội “hạ gục” Tổng thống Obama nhờ câu chuyện hớ hênh giữa ông với người đồng nhiệm Nga, Tổng thống Medvedev tại Hội nghị thượng đỉnh an ninh hạt nhân ở Seoul hôm 26/3, Mitt Romney lại bị “gậy ông đập lưng ông” khi không dừng lại ở việc công kích đối thủ mà dại dột tuyên bố thêm “Nga là kẻ thù địa chính trị số 1 của Mỹ”.

Ngoại trưởng Mỹ, Hillary Clinton ngay sau đó nhấn mạnh, bình luận trên của ông Romney đã “lỗi thời”. Trong khi đó, Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden gọi nó là “sặc mùi chiến tranh lạnh”.

Tuyên bố của bà Hillary và ông Bitden ám chỉ Nga – không thể phủ nhận một thời có thể từng là kẻ thù số 1 của Mỹ khi Đế chế Liên Xô còn hưng thịnh. Tuy nhiên, kể từ khi Liên Xô tan rã năm 1989, Nga đi xuống về mọi mặt, do đó, không còn là kẻ thù số 1 của người m‌ỹ n‌ữa. Hơn nữa, trên thực tế, hiện nay Nga hợp tác với Mỹ trong nhiều vấn đề quốc tế hệ trọng.

Đáng chú ý, Tổng thống Nga Medvedev dường như đã giúp Obama tấn công ngược Nghị sĩ đảng Cộng hòa khi tuyên bố:

“Đó là những câu nói rập khuôn và sáo rỗng. Cụm từ ‘kẻ thù số 1’ sặc mùi Hollywood và là di sản của quá khứ”, ông Medvedev nhấn mạnh tại một buổi họp báo kết thúc Hội nghị thượng đỉnh an ninh hạt nhân tại Hàn Quốc.

Rõ ràng, với tuyên bố trên, Mitt Romney tự gắn cho mình cái mác là “kẻ luyến tiếc quá khứ”, dẫm lên vết xe đổ của Nghị sĩ John McCain, ứng viên đảng Cộng hòa từng bị Obama đánh bại bốn năm về trước.

Trong nhiều thập kỷ qua, các ứng viên đảng Cộng hòa vẫn có thói quen lợi dụng chủ nghĩa dân tộc làm mũi nhọn để tấn công các Tổng thống đảng Dân chủ với cáo buộc họ yếu đuối, nhu nhược, thiếu quyết đoán... Tuy nhiên, rõ ràng, ngày nay, phương pháp ấy đã vô tác dụng, thậm chí, đôi khi còn phản tác dụng.

Lý do là, những lỹ lẽ ấy cũng gợi lại cho người Mỹ về hai cuộc chiến tranh sai lầm tốn hàng nghìn tỷ USD ở Trung Đông. Và ngày nay, nó đang sốt sắng, hoặc tỏ vẻ sốt sắng kêu gọi cho các cuộc thập tự chinh mới để tấn công Syria, Iran, Trung Quốc hoặc thậm chí, Nga.

Lần này, phải chăng Mitt Romney, vì quá vui mừng khi vớ được cơ hội hiếm có để tấn công hạ bệ Tổng thống Obama nên lại cũng dính vạ miệng, chịu tai tiếng là kẻ “trẻ người non dạ”,  thiếu kinh nghiệm chính trường, không đủ sức bước lên vũ đài chính trị thế giới…

Trong khi đó, Tổng thống Obama có xu hướng gợi nhắc về những sai lầm và thất bại của đảng Cộng hòa khi xây dựng hình ảnh một Tổng thống vừa nhu vừa cương, cứng rắn nhưng vẫn cực kỳ thận trọng – không chỉ tiêu diệt được kẻ thù số 1 của người Mỹ, trùm khủ‌ng b‌ố Osama bin Laden, kết thúc hai cuộc chiến đầy ám ảnh, đầy đau thương trong lịch sử nước Mỹ tại Trung Đông mà có lẽ quan trọng hơn, sẽ ngặn chặn một cuộc chiến mớ tương tự sinh ra - cuộc chiến với Iran hay bất cứ quốc gia nào khác.

Rõ ràng, nếu Mitt Romney vẫn khu khư ý định hạ bệ Tổng thống Obama bằng cách mô tả đối thủ là một kẻ yếu đuối và cố tìm kiếm một “kẻ thù số một” cho nước Mỹ, có thể là Iran, Trung Quốc hay Nga – còn phụ thuộc vào tâm trạng lúc bấy giờ của ông thì chắc chắn ông sẽ tự chuộc lấy thất bại thảm hại.