Nga vốn có sức mạnh không quân vượt trội hơn hẳn so với Ukraine.

Kể từ đầu cuộc xung đột ở Ukraine, VKS đã chứng tỏ không thể hoặc không muốn thực hiện các cuộc tấn công sâu vào không phận Ukraine - phần lớn là do Ukraine có các căn cứ mặt đất kiên cố rộng khắp từ thời Liên Xô và hiện được tăng cường sức mạnh bằng vũ khí hiện đại hơn của phương Tây, theo Popular Mechanics.

Sức mạnh không quân của Nga cũng đã không ngăn được Ukraine tiến lên vài km dọc theo ba hoặc bốn trục chính, với những chiến thắng gần đây quanh Klischivka, Staromaiorske, Robotyne, Kozachi Laheri và Urozhaine. Nhưng tên lửa chống tăng và bom lượn do máy bay Nga ném đi, kết hợp với các bãi mìn dày đặc và công sự d‌ã chi‌ến, đã góp phần khiến những tiến bộ đó của Ukraine trở nên đắt đỏ và đẫm máu hơn.

 Không quân: Lực lượng cứu hỏa của quân đội

Các nhà phân tích quân sự lo ngại rằng những tiến bộ tiếp theo của Ukraine sẽ khiến Nga buộc phải dốc toàn bộ sức mạnh không quân của họ để ngăn chặn cuộc phản công của đối phương.

Nếu vậy, các tài sản hàng không có thể được tăng cường và tái phân bổ nhanh chóng trên khắp tuyến đầu để đối phó với các mối đe dọa bất ngờ. Lúc này, lực lượng Không quân sẽ đóng vai trò là "đội cứu hỏa" giúp giải cứu các lực lượng mặt đất đang chiến đấu để sinh tồn.

Điều đó đã xảy ra trong cuộc phản công bất ngờ của Ukraine ở Kharkov vào tháng 9 năm ngoái. Các máy bay chiến đấu của Nga đã tăng cường hỗ trợ cho các lực lượng mặt đất khi họ chấp nhận tiến hành các cuộc tấn công rủi ro hơn và chịu tổn thất cao hơn để chặn bước tiến của lực lượng phản công Ukraine. Họ không thể ngăn cản lực lượng Ukraine tiến lên, nhưng họ đã trở thành "chiếc ô" che chắn cho lực lượng mặt đất của Nga rút lui và câu giờ để Nga có thời gian thiết lập một tuyến phòng thủ mới xung quanh Svatove.

Ngoài ra, cuộc tấn công bằng thiết giáp quy mô lớn nhưng thất bại của Lữ đoàn cơ giới 47 và 33 Ukraine vào đầu tháng 6 tại Mala Tokmachka đã nêu bật một vấn đề khác, sự tập trung của các phương tiện bọc thép đang tiến về phía trước hoặc băng qua các bãi đất trống là mục tiêu lý tưởng cho trực thăng tấn công và máy bay tấn công mặt đất của Nga.

Máy bay và trực thăng Nga sử dụng nhiều vũ khí tầm xa hơn

Điểm khác biệt cơ bản giữa sức mạnh không quân của Nga và NATO là NATO chủ yếu sử dụng vũ khí dẫn đường chính xác tầm xa, còn Nga vốn vẫn chủ yếu sử dụng tên lửa và bom không điều khiển. 

Nga thực tế đã phát triển nhiều loại vũ khí khác nhau nhưng không có đủ số lượng cần thiết để sử dụng chúng thường xuyên và chỉ một số ít máy bay của VKS sở hữu các loại vũ khí tối tân và mới nhất để tác chiến một cách hiệu quả.

Những vụ tấn công theo kiểu rải rác như vậy có thể làm gián đoạn các đơn vị tấn công của Ukraine  nhưng không gây ra sự tiêu hao đáng kể, theo Popular Mechanics. 

Tuy nhiên, lực lượng hàng không chiến thuật của Nga đang dần dần trang bị các loại vũ khí dẫn đường tầm xa mới trong năm qua. Được trang bị đối với máy bay ném bom chiến đấu Su-34 và Su-35S của VKS, đáng chú ý nhất là bom lượn dẫn đường bằng vệ tinh UMPK.

Hoạt động ở độ cao thấp hơn, trực thăng Nga đang sử dụng tên lửa chống tăng dẫn đường Izdeliye 305 LMUR mới trên bệ phóng đơn hoặc đôi. Tên lửa hạng nặng nặng 104kg có tầm bắn xa 15km.

Cùng với LMUR, máy bay trực thăng Nga sử dụng tên lửa 9M120 Ataka (AT-9 Spiral II) cũ hơn điều khiển bằng sóng vô tuyến và tên lửa dẫn đường bằng tia laser 9K121 Vikhr.

Trong khi đó, để tấn công chính xác vào các mục tiêu sâu hơn như pháo binh và phòng không, Không quân Nga đang tăng cường sử dụng một trong các phương tiện mới đã được công nhận là cực kỳ thành công của mình—máy bay không người lái cảm tử Lancet-3—trong đó, việc xác định mục tiêu thường được do máy bay không người lái giám sát Orlan- 10 đảm nhận.

Ukraine đang ngày càng tấn công vượt ra ngoài ô phòng không của mình

Một vấn đề khác khiến lực lượng Ukraine ngày càng bị lực lượng không quân chiến thuật của Nga đe dọa là khi họ tiến về phía phòng tuyến của Nga, họ chắc chắn sẽ phải rời xa chiếc ô phòng không của chính mình.

Các hệ thống phòng không tầm trung và tầm xa là những mục tiêu có giá trị cao (cả về mặt quân sự và tài chính). Vì vậy, cả hai bên đều giữ chúng ở phía sau chiến tuyến hàng km để hạn chế khả năng bị pháo binh và máy bay không người lái tấn công. Điều này có nghĩa là chiếc ô phòng không tầm trung/tầm xa sẽ không tiến về phía trước để bảo vệ các đơn vị tấn công của Ukraine cho đến khi các vùng lãnh thổ  đã được giải phóng hoàn toàn.

Ukraine có thể làm gì trước sức mạnh không quân Nga?

Giảm thiểu hiệu quả của sức mạnh không quân Nga là rất quan trọng đối với Ukraine. Tuy nhiên, việc chủ động giảm bớt hiệu quả của lực lượng hàng không Nga được đánh giá là điều cực kỳ khó khăn và có thể buộc Kiev phải mạo hiểu.

Chẳng hạn, lén lút triển khai lại lực lượng phòng không tầm xa gần hơn tiền tuyến để thực hiện các cuộc phục kích bất ngờ các máy bay chiến đấu của Nga đang bay trong không phận được họ xem là an toàn. Ukraine đã thực hiện một cuộc phục kích như vậy vào ngày 13/5 bằng cách di chuyển một trong những bệ phóng phòng không Patriot mới mua của Mỹ đến gần biên giới và bắn hạ 4 máy bay của VKS trên lãnh thổ Nga chỉ trong vài phút. Tuy nhiên, cho đến nay, Ukraine đã chưa hề thử lại chiến thuật này.