Theo đó, trong dự án Luật Phòng, chống HIV/AIDS, Điều 35:Phòng, chống lây nhiễm HIV từ mẹ sang con có nội dung: Phụ nữ mang thai tự nguyện xét nghiệm HIV theo yêu cầu chuyên môn được quỹ bảo hiểm y tế chi trả đối với người có thẻ bảo hiểm y tế. Phụ nữ mang thai tự nguyện xét nghiệm HIV thuộc các trường hợp khác được miễn phí; Phụ nữ nhiễm HIV được tư vấn về phòng, chống HIV/AIDS trong thời kỳ mang thai và cho con bú.”
Về vấn đề này, đại biểu Dương Tấn Quân (Bà Rịa – Vũng Tàu) tán thành Khoản 1 quy định phụ nữ mang thai tự nguyện xét nghiệm HIV theo yêu cầu chuyên môn được Quỹ bảo hiểm y tế chi trả đối với người có thẻ bảo hiểm y tế, phụ nữ mang thai tự nguyện xét nghiệm HIV không thuộc các trường hợp khác thì được miễn phí.
Theo ông, việc miễn phí cho phụ nữ mang thai tự nguyện xét nghiệm HIV đã thực hiện rất tốt và có hiệu quả. Tuy nhiên, đối với nhóm phụ nữ mang thai tự nguyện xét nghiệm HIV thuộc các trường hợp khác, nghĩa là có nhóm phụ nữ không có bảo hiểm y tế thì được miễn phí.
“Cần phải làm rõ nguồn chi trả chi phí xét nghiệm cho các nhóm này từ đâu và do cơ quan nào chịu trách nhiệm chi trả, vì thực tế có những trường hợp phụ nữ mang thai do điều kiện làm việc hay lý do gì đó thì không thể tới xét nghiệm tại các cơ sở y tế công lập mà phải xét nghiệm tại các cơ sở tư nhân, dịch vụ thì họ có được miễn phí hay không và ai sẽ chi trả"- ông nói.
Đồng quan điểm với ý kiến trên, đại biểu Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) băn khoăn, việc phụ nữ mang thai tự nguyện xét nghiệm HIV sẽ được bảo hiểm chi trả, vậy người không có bảo hiểm thì lấy nguồn chi trả ở đâu. “Nhất là bây giờ hầu hết tất cả các cơ sở bệnh viện đều tự chủ và còn có rất nhiều trường hợp làm xét nghiệm ở cơ sở tư nhân.”
Quy định: "Phụ nữ mang thai tự nguyện xét nghiệm HIV được miễn phí" vốn là quy định của luật hiện hành. Quy định này thể hiện một quyết tâm cao và sự ưu việt của nước ta trong phòng, chống HIV và điều này cần phải được giữ vững.
Đại biểu Nguyễn Anh Trí (Hà Nội)
Tuy nhiên theo đại biểu Trương Anh Tuấn (Nam Định), trong báo cáo tổng kết thi hành luật có nhận định kinh phí Nhà nước cung cấp xét nghiệm miễn phí không khả thi. Vậy thời gian qua, việc thực hiện quy định này có được thực hiện không và nếu được thực hiện thì thực hiện đến mức độ nào?
“Trong sửa đổi điều luật này có nêu "Phụ nữ mang thai tự nguyện xét nghiệm theo yêu cầu chuyên môn được Quỹ bảo hiểm y tế chi trả. Phụ nữ mang thai tự nguyện xét nghiệm thuộc các trường hợp khác được miễn phí". Ở vế hai, “phụ nữ mang thai tự nguyện xét nghiệm thuộc trường hợp khác”, tôi hiểu ở đây có 2 đối tượng, đó là phụ nữ mang thai có bảo hiểm xã hội tự nguyện xét nghiệm nhưng không được chỉ định chuyên môn và phụ nữ mang thai nhưng không có bảo hiểm xã hội và cũng tự nguyện xét nghiệm HIV. Nếu theo cách hiểu của tôi thì như vậy, mọi đối tượng mà phụ nữ có mang thai nếu tự nguyện xét nghiệm HIV thì không phải trả phí dịch vụ" - ông nói tiếp.
Vậy theo đại biểu này, thay bằng chia thành hai vế, luật chỉ cần khẳng định rõ: phụ nữ mang thai nếu tự nguyện xét nghiệm HIV không phải trả phí dịch vụ.
Mặc dù đây là nội dung được đánh giá là hết sức nhân văn, tuy nhiên theo đại biểu Trương Thị Yến Linh (Cà Mau), khoản 1, điều 35 trong dự án Luật được hiểu là phụ nữ mang thai có bảo hiểm y tế tự nguyện xét nghiệm HIV theo yêu cầu chuyên môn sẽ được Quỹ Bảo hiểm y tế chi trả, còn đối với những trường hợp còn lại, nếu không có yêu cầu của chuyên môn mà có bảo hiểm y tế cần quy định sẽ có sự đồng chi trả. Còn đối với những trường hợp mà không có bảo hiểm y tế sẽ phải tự chi trả.
Bởi theo bà, việc miễn phí các chi phí cho việc thực hiện xét nghiệm HIV có nghĩa là ngân sách nhà nước sẽ phải gánh, bà lo ngại nguồn lực sẽ khó để đảm bảo chi trả cho hạng mục đó.
Giải trình về nội dung này, Quyền bộ trưởng Bộ y tế Nguyễn Thanh Long cho biết, trước đây, khi chưa có xét nghiệm hoặc chưa có phương pháp điều trị thì 100 bà mẹ mang thai có tới 35 cháu sinh ra bị dương tính. Nhưng sau khi triển khai các chương trình xét nghiệm cũng như có phác đồ điều trị thì con số này giảm một cách rõ rệt. Có thể dự phòng được cho khoảng 99,5% các cháu sinh ra từ bà mẹ nhiễm HIV không bị dương tính.
Tuy nhiên ông cũng thừa nhận, do những hạn chế về nguồn lực cho nên trong thời gian qua chưa triển khai được việc này cách rộng khắp. Nguồn kinh phí chủ yếu phải nhờ vào nguồn lực hỗ trợ của cộng đồng quốc tế, cũng như huy động sự đóng góp của cộng đồng.
“Chúng tôi nghiên cứu và xin đề nghị Quốc hội cho phép sửa là đối với tất cả những phụ nữ mang thai có thẻ bảo hiểm y tế thì được Bảo hiểm y tế thanh toán. Hiện nay chúng ta có khoảng 90% người dân đã có thẻ bảo hiểm y tế, số 10% còn lại cũng như phần đồng chi trả sẽ do ngân sách nhà nước chi trả. Như vậy, chúng ta đảm bảo được 100% phụ nữ mang thai sẽ được miễn phí trong việc xét nghiệm HIV, đảm bảo tính công bằng cũng như tiếp cận đối với việc dự phòng lây truyền từ mẹ sang con"- ông nói.
