1. Cả tuần nay, nhân dân Hà Giang, Lai Châu phải chống chọi với lũ dữ, nhiều căn nhà tan hoang, những người dân thiệt mạng. Thật khủng khiếp khi nhìn lại cảnh đất đá sụt trượt chôn vùi bản Sáng Tùng, xã Tà Ngảo nằm trên đầu nguồn Sông Nậm Hang qua huyện Sìn Hồ. Nghe những tiếng khóc, tiếng ý ới gọi nhau, ai cũng hiểu rằng sự giận dữ của thiên nhiên thật khủng khiếp. Và, rừng không còn đủ sức để che chắn những trận cuồng phong của lũ.

Tôi nhớ, cũng tháng 6 của hai năm trước, khi sự cố Formosa xả thải gây ô nhiễm môi trường khắp 4 tỉnh từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên - Huế, làng biển Vĩnh Linh (Quảng Trị) quê tôi cũng lâm vào cảnh điêu đứng.

Những ngày sau khi Formosa xả thải, những xác cá đầy bờ bốc mùi ảm đạm. Thứ nước độc hại kia đã khiến mẹ hiền biển cả chẳng còn thơm thảo cho dân chài quê tôi những con cá tươi ngon lành.

Cuộc sống của ngư dân bị đảo lộn. Bỏ thuyền để bôn ba xuôi ngược vào Sài Gòn, lên Tây Nguyên, sang Lào làm thợ hồ, thợ mộc… Họ đã mất đi quá nhiều thời gian để chờ thủy triều lên và những con thuyền lại ra khơi giăng lưới…

2. Cũng trong tuần này, hơn 80 vạn học sinh khắp cả nước đã tham dự kỳ thi trung học phổ thông (THPT) quốc gia. Kỳ thi mà nếu xuất sắc vượt qua, nhiều học sinh sẽ tự hào bước chân vào giảng đường đại học với ước mơ làm giàu cho bản thân và đất nước.

Điều đáng nói, trong kỳ thi năm nay, các sĩ tử đã trải qua môn Văn với đề mở khá đặc biệt. Đề bài yêu cầu các em học sinh phải có góc nhìn cá nhân trước vấn đề thời sự của đất nước. Từ một đoạn trích trong bài thơ Đánh thức tiềm lực, thí sinh phải trả lời câu hỏi: Anh chị thấy hai câu thơ “Ta ca hát quá nhiều về tiềm lực/tiềm lực còn ngủ yên có còn phù hợp với thực tiễn ngày nay không? Vì sao?”.

Nhiều người nói sẽ thật khó khi đòi hỏi ở tuổi 18, các em học sinh có thể trả lời hết được những điều ấy. Nhưng tôi không cho rằng đề Văn này khó. Điều tôi băn khoăn là ngành Giáo dục đã làm gì trước khi đưa ra đề Văn như vậy?

Có bài giảng nào, có thầy cô nào giúp học sinh nhìn thẳng mặt trái đang còn tồn tại. Có phương pháp giáo dục nào giúp các em biết phản biện những vấn đề đặt ra để tìm câu trả lời đúng? Đó là rừng vàng bị tàn phá, đồi núi bị cạo trọc; đất vàng bị lợi ích nhóm thâu tóm; khai khoáng bằng công nghệ lạc hậu; những con tàu nằm bờ do đóng xong không sử dụng được; tài nguyên bị hút bán để mở mang lãnh thổ nước bạn; những tượng đài nghìn tỉ; những lãng phí vô biên… Và, ngoài biển kia, lâu lâu lại có tin tàu lạ đâm chìm tàu ngư dân miền Trung.

Sẽ thật bất công nếu chúng ta trông chờ các em thể hiện chính kiến trong một kỳ thi mà trước đó chúng ta không hun đúc cho thế hệ trẻ bản lĩnh, khát vọng về vận mệnh của đất nước mai sau.