Ai Cập đã kêu gọi bỏ phiếu tại Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc sau khi Mỹ với tư cách thành viên thường trực Hội đồng Bảo An đã phủ quyết dự thảo nghị quyết về Jerusalem do Cairo đề xuất, trong khi toàn bộ 14 thành viên còn lại bỏ phiếu ủng hộ.

“Chúng tôi đang theo sát cuộc bỏ phiếu”, Reuters dẫn phát biểu của Tổng thống Trump tại Nhà Trắng vào ngày 20.12. “Họ nhận hàng trăm triệu và thậm chí hàng tỉ đô la để rồi họ bỏ phiếu chống chúng tôi... Cứ để họ chống. Mỹ sẽ tiết kiệm được nhiều tiền”, theo nhà lãnh đạo.

Cuối cùng, kiến nghị vẫn được thông qua với 128 phiếu ủng hộ, 9 phiếu chống và 35 phiếu trắng trong phiên họp của Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc ngày 21.12 tại thành phố New York.

Câu hỏi được đặt ra ở đây là Mỹ có thực sự “trả đũa” những nước phản đối mình hay không? Và những chính phủ nào dễ bị tổn thất nhất nếu Washington thực sự dùng đến sức ép kinh tế?

Ngân sách viện trợ quân sự khổng lồ

Một trong những quốc gia có thể hứng tổn thất nặng nề nhất trong trường hợp Mỹ rút viện trợ chính là Israel, nước tất nhiên không bỏ phiếu chống Mỹ vào ngày 21.12.

Vào năm 2016, Tel Aviv nhận được 3,1 tỉ USD từ đồng minh, theo Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID). Chỉ có Afghanistan và Iraq, nơi Mỹ can thiệp quân sự lần lượt từ năm 2001 và 2003, mới tiếp nhận khoản viện trợ nhiều hơn từ Bộ Quốc phòng Mỹ.

Ai Cập là quốc gia nhận được viện trợ quân sự đáng nể từ Mỹ REUTERS

Nước thứ tư trong danh sách được viện trợ quân sự nhiều nhất từ Mỹ lại là cái tên “nhạ‌y cả‌m”:  Ai Cập (1,1 tỉ USD). Chính quyền Cairo cũng là bên thúc đẩy LHQ lên án quyết định Mỹ công nhận Jerusalem là thủ đô Israel.

Nguồn tài chính từ Mỹ chiếm đến 20-25% tổng số ngân sách quốc phòng của Ai Cập trong những năm gần đây, theo thống kê của viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế.

Tuy nhiên, Mỹ lại khó cắt viện trợ cho quân đội Ai Cập, thế lực đang lãnh đạo nước này kể từ cuộc đảo chính vào năm 2013. Mỹ đã đổ tiền vào Ai Cập sau khi Cairo ký hiệp ước hòa bình với Israel vào năm 1979, và quốc gia Bắc Phi từ đó đến nay luôn đóng vai trò then chốt đối với lợi ích an ninh quốc gia của Mỹ tại khu vực.

Hỗ trợ phát triển nước ngoài

viện trợ quân sự có lẽ là đòn trả đũa nặng nhất của Washington, nhưng lại khó có thể thực hiện được.

Đa số các quốc gia nhận viện trợ đáng kể của Mỹ đều đóng vai trò quan trọng đối với an ninh quốc gia của nước này, như Iraq, Ukraine hoặc Pakistan.

Trong khi đó, hỗ trợ phát triển nước ngoài, như các khoản thông qua USAID, nhiều khả năng sẽ là mục tiêu bị cắt giảm, dù biện pháp này có thể gây nên ảnh hưởng tiêu cực cho các doanh nghiệp và cá nhân Mỹ, những đối tượng đang dựa vào các dự án được triển khai từ hoạt động hỗ trợ của USAID.

Trong top 10 nhận hỗ trợ tài chính nhiều nhất theo diện USAID vào năm 2016, nhiều nước ở châu Phi, bao gồm Ethiopia, Nam Sudan, Kenya, Nigeria và CHDC Congo (DRC). Và khác với những quốc gia Trung Đông, Bắc Phi, nhóm này được cho là khó về phe với Palestine.

Bên cạnh đó, trong trường hợp Mỹ rút khỏi châu Phi, đây sẽ là dịp để Trung Quốc tăng cường “chiếm đóng” sau thời gian đổ tiền vào khu vực này. Bắc Kinh hiện đe dọa chuẩn bị thay thế Washington trở thành nhà viện trợ chính của thế giới phát triển, theo dữ liệu của AidData.

Nick Bisley, giáo sư về quan hệ đối ngoại của Đại học La Trobe (Úc), bất kỳ động thái cắt giảm hỗ trợ nước ngoài của Mỹ sẽ mang đến cơ hội vàng cho Trung Quốc.

“Nếu (Washington) thực thi lời đe dọa trên, các nước bị cắt tiền có thể tìm đến Bắc Kinh”, giáo sư Bisley nhận định.