Lời thề thiêng: Sẽ bị đả tử khi mắc tội tham nhũng
Sáng ngày 21-2 (14 tháng Giêng âm lịch), lễ Minh Thề đã diễn ra tại khu di tích đình - chùa thôn Hòa Liễu, xã Thuận Thiên, huyện Kiến Thuỵ (Hải Phòng). Theo lịch sử của làng, khoảng giữa thế kỷ XVI, Thái hoàng Thái hậu Vũ Thị Ngọc Toàn (vợ của vua Mạc Đăng Dung) bỏ tiền và vận động hoàng thân quốc thích, quan lại triều Mạc cả thảy 35 vị góp tiền của để tu tạo lại ngôi chùa cổ ở thôn Hòa Liễu. Thái hoàng Thái Hậu mua 25 mẫu 8 sào 2 thước ruộng cúng Tam Bảo và cho dân Lan Niểu (nay là thôn Hoà Liễu) được sử dụng. Ruộng này làng gọi là Thánh điền. Một phần diện tích ruộng dành cho nhà chùa cấy; một phần dùng vào việc tuần tiết lễ hội; một phần chia cho dân đinh cày cấy hưởng lộc; phần còn lại cho cấy đấu thầu lấy thóc lập quỹ nghĩa thương phòng khi đói khó cấp đỡ cho người nghèo, cố nhân, quả phụ…
Để phòng chức dịch tham nhũng trong việc sử dụng hoa lợi từ số ruộng trên, Thái hoàng Thái hậu đã cùng với dân làng lập ra Hịch văn hội Minh thề quy định lấy chí công làm trọng. Hội Minh Thề từ đó diễn ra vào 3 ngày 14, 15 và 16 tháng Giêng hàng năm. Lễ “Minh thề” được tổ chức ngay buổi khai hội, ngày 14 tháng Giêng.
Nghi lễ Minh Thề được diễn ra: Chủ lễ và các vị bồi lễ đọc chúc văn lai lịch công đức của Thánh vương; làm lễ dâng hương, dâng rượu, dâng nước trong tiếng nhạc bát âm; các bô lão, quan khách và dân làng, chức dịch, quần áo chỉnh tề tập trung quanh sân miếu theo thứ bậc. Chủ tế dùng động tác “chỉ trời vạch đất” mô phỏng theo phép biến trong Kinh dịch rồi vẽ một vòng tròn lớn đường kính khoảng 2m ở giữa sân miếu gọi là Đài thề. Trước Đài thề đặt một bàn thờ hướng về cửa miếu thâm nghiêm.
Mọi người trong làng từ hương chức đến nhân dân, trên là bô lão, dưới từ 18 tuổi trở lên, đều thề: "Ai dùng của công dùng vào việc công xin thần linh ủng hộ; ai lấy của công dùng vào việc tư, cầu thần linh đả tử; làm tôi bất trung, làm con bất hiếu, xin thần linh tru diệt". Sau khi mọi người cùng hô vang câu “y như lời thề” hoặc “y như miệng thề”, vị chủ tế cầm dao bầu cắm mạnh xuống trong vòng tròn Đài thề để biểu thị sự quyết tâm.
Lễ hội cấp làng nên không có quan chức về thề
Năm nay, khác với sự đìu hiu của lễ hội Minh Thề những năm trước, lễ hội có nhiều du khách hơn. Lãnh đạo UBND huyện Kiến Thụy cũng như lãnh đạo các phòng ban trong huyện về lễ hội nhiều hơn năm trước. Tuy nhiên, các lãnh đạo chỉ tham dự như người dân bình thường, không có lãnh đạo tham gia nghi thức thề trong lễ hội.
Uống rượu Minh Thề
Theo ông Phạm Đăng Khoa, 80 tuổi, người viết sử của làng Hòa Liễu thì Lễ hội Minh Thề được phục dựng từ năm 1993; đến năm 2001 mới chính thức được UBND huyện Kiến Thụy công nhận lễ hội truyền thống. “Có nhiều câu chuyện về những người tham gia Minh Thề bị trừng phạt. Những ai tội không đáng chết sẽ bị trừng phạt như việc bị ốm đau triền miên và phải mất rất nhiều tiền để chạy chữa. Từ lúc được công nhận đến nay, có đúng một năm, một vị từng là quan chức huyện về làm chủ lễ và thề không tham nhũng với dân làng. Năm đó, vị đó mất. Từ đó, lễ hội chỉ tổ chức với quy mô cấp làng”, ông Khoa cho biết. Ông Khoa buồn khi ông phản ánh việc các lãnh đạo huyện Kiến Thụy và TP. Hải Phòng không về tham gia Minh Thề với nhân dân và bị các lãnh đạo “trách”.
Ông Bùi Thế Thảo, Chủ tịch UBND huyện Kiến Thụy cho rằng, việc lãnh đạo không tham gia nghi lễ Minh Thề vì đây là lễ hội của làng. Ông Thảo nêu lí do tại sao không nâng cấp lễ hội Minh Thề mặc dù lễ hội có những nét đặc sắc và đáng được quan tâm: “Tổ chức một lễ hội rất phức tạp, cần phải nghiên cứu thật kỹ. Năm nay tôi nhận được lời mời tham gia lễ hội rất muộn, cách 3 ngày tổ chức lễ hội, tôi mới được mời. Việc phát triển lễ hội Minh Thề năm nay tôi sẽ xem xét khả năng nâng tầm lễ hội. Những yếu tố thiếu tích cực của lễ hội sẽ được bỏ đi; những yếu tố tốt của lễ hội sẽ được phát triển”.
Đại diện cho nhân dân, ông Phạm Đăng Khoa thay mặt cho người dân thôn Hòa Liễu bày tỏ nguyện vọng: “Tôi chỉ mong các lãnh đạo huyện và lãnh đạo thành phố tham gia lễ hội với bà con, uống chén rượu thề cùng chúng tôi. Đây là việc làm hay hơn tất cả những phát biểu hứa hẹn của lãnh đạo”.
