Hiệp định EVFTA có hiệu lực từ ngày 1/8/2020, đến nay vừa tròn 2 năm. Với nhiều ưu đãi về thuế quan, hàng hóa Việt Nam xuất sang EU tăng trưởng khá mạnh.
Ông Trần Thanh Hải cho rằng, EVFTA có tác động rất lớn đến hoạt động xuất nhập khẩu. Đa số các mặt hàng của chúng ta XK sang EU đều có mức tăng trưởng rất cao, đặc biệt với một số nhóm hàng như: Sắt thép, mức tăng trưởng lên đến 200%; nhóm cà phê tăng 75,2%; hạt tiêu tăng trưởng 55,8%. Còn với các nhóm hàng truyền thống, Việt Nam đã XK mạnh từ trước khi có hiệp định như: Dệt may, da giày, đồ gỗ, cũng đạt mức tăng trưởng từ khoảng 10-15%. Duy nhất có một nhóm hàng do tác động của dịch COVID-19 bị giảm sút đó là điện thoại và linh kiện."Tuy nhiên, về tổng thể, tác động của Hiệp định là một xung lực rất tốt cho hoạt động XK của Việt Nam", ông Trần Thanh Hải cho hay.
Ông Ngô Chung Khanh, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách Thương mại đa biên (Bộ Công Thương) cho rằng, EU là thị trường khó tính với các hàng rào kỹ thuật, nhưng các DN vẫn sẵn sàng thử thách, đáp ứng tiêu chuẩn cao để vào thị trường. Đó là điểm lớn, trong đó cho thấy tư duy của DN đã thay đổi để đáp ứng nhu cầu của EU và đưa hàng vào EU một cách bài bản. Điều đó cho thấy, DN Việt đã tận dụng đa dạng những ưu đãi từ EVFTA.
Ông Phạm Thái Bình, Tổng Giám đốc CTCP Nông nghiệp công nghệ cao Trung An cho biết, Hiệp định EVFTA đã đi vào thực thi 2 năm đồng nghĩa với việc doanh nghiệp đã XK những lô hàng sang thị trường EU và tăng trưởng thêm số lượng các container. Riêng 6 tháng đầu năm 2022, kim ngạch XK gạo của công ty tăng tới 68%, trong đó châu Âu trở thành thị trường chính của DN, gạo chất lượng cao là mặt hàng chủ lực được xuất sang thị trường này.
Ngoài ra, có rất nhiều DN gạo khác có thể tận dụng được cơ hội từ Hiệp định EVFTA để tăng cường XK gạo và đã có được bước tăng trưởng tương đối tốt. Sau gạo, công ty đang tập trung phát triển bún khô, phở khô, những sản phẩm này tiếp tục được nhập khẩu vào thị trường châu Âu và được thị trường đón nhận tích cực.
Ông Trần Thanh Hải cho rằng, hàng hóa khi XK sang thị trường EU cũng như các thị trường khác thì cũng có nhiều quy định liên quan, trong đó có quy định liên quan đến quy tắc xuất xứ. Đây vừa là hàng rào nhưng cũng là công cụ để giúp cho các DN tận dụng được ưu đãi từ hiệp định này, tránh chuyện gian lận xuất xứ từ các nước cạnh tranh khác.
Mặc dù cơ hội cho ngành hàng nông sản của Việt Nam vào EU là rất lớn, tuy nhiên, gạo Việt vào EU vẫn khiêm tốn dù thị trường này có ưu đãi lớn về thuế quan. Ông Phạm Thái Bình cho biết, XK gạo chiếm tỷ trọng lớn trong nền kinh tế và châu Âu là thị trường tiềm năng. Mỗi năm EU phải nhập khẩu hơn 2 triệu tấn gạo.
"Tuy nhiên, lượng gạo của Việt Nam XK sang EU vẫn rất nhỏ, trong khi Việt Nam đứng top đầu về XK gạo trên thế giới. Hiệp định EVFTA mới được ký với 2 quốc gia ở Đông Nam Á là Việt Nam và Singapore, trong khi đó Singapore lại không có gạo để XK. Như vậy, chúng ta vẫn chưa tận dụng được hết hiệu quả của Hiệp định EVFTA", ông Phạm Thái Bình nói và chỉ ra nguyên nhân, gạo Việt Nam chưa gây dựng được chỗ đứng tại châu Âu là do các DN chưa liên kết, còn manh mún trong hoạt động. Do đó, cần có một chương trình hợp tác và các DN Việt Nam cần hợp sức tạo dựng thương hiệu gạo Việt Nam ở thị trường EU.
